عید فطر در جهان؛ از روشن کردن آتش تا دیدار با خویشاوندان

به گزارش آی فیلم 2، با فرارسیدن «عید سعید فطر»، مسلمانان در کشورهای مختلف به روش های متفاوت این عید را جشن می گیرند.

در برگزاری این عید، مردم علاوه بر مراسم سنتی و مشترک عید سعید فطر، هر کشور رسم، عنعنات و سنت های متمایز و مختص به خود را در این ایام اجرا می کند.

در ادامه به بررسی آداب و رسوم عید در کشور های مختلف جهان می پردازیم:

اندونزیا و اهمیت کارت تبریک عید:

در «اندونزیا» مردم عید فطر را با ارسال کارت‌های تبریک ویژه به همدیگر تبریک می گویند. ریشه این سنت به سال‌ها قبل و مناطق روستایی اندونزی می‌رسد. در آن سال‌ها مناطق روستایی فاقد تلفن بودند و افرادی که برای کار یا سکونت به شهرها یا مناطق دیگر رفته بودند، با خویشاوندان و دوستان خود از راه پست ارتباط داشتند.

آنها در عید فطر که یکی از مهم‌ترین جشن‌های اندونزیا به شمار می‌رود، برای خویشاوندان و دوستان خود کارت تبریک عید می‌فرستند. این سنت تاکنون نیز باقیمانده است. در ایام عید کارمندان پست تعطیلات خود ا به تعویق می‌اندازند تا ده‌ها میلیون کارت تبریک عید مردم را به خانواده و عزیزان آنها برسانند.

پخت شیرینی و کیک در مصر

«مصری‌»ها قبل از عید فطر لباس‌های نو تهیه می‌کنند، خانه‌های خود را تمیز و خیابان‌ها و مساجد را تزئین می‌کنند. آنها برای پذیرایی از مهمانان خود که عموماً از خویشاوندان و اقوام نزدیک هستند، غذاهای ویژه‌ای تهیه می‌کنند. در کنار غذا پخت کیک و شیرینی‌های ویژه عید که در کنار غذای اصلی صرف می‌شود یکی از مهم‌ترین سنت‌های رایج در مصر است. بسیاری از مصری‌ها از دوران کودکی خود خاطرات شیرین بسیاری از این سنت دارند.

سنت درهای باز در مالزیا

یک روز قبل از عید، مردم «مالزیا» برای جشن گرفتن عید فطر به زادگاه خود می روند تا روز عید را در کنار خانواده خود جشن بگیرند. مردم این کشور در روز عید خانه های خود را با چراغ‌های روغنی تزئین و غذاهای سنتی محبوب خود را تهیه می‌کنند.

آنچه روز عید فطر را در مالزیا متمایز می‌کند سنت «درهای باز» است. این سنت یکی از رسوم قدیمی و کهن در این کشور است و بر مبنای آن در روز عید فطر دروازه خانه‌ها به روی همه مهمانان صرف‌نظر از ارتباط خویشاوندی و یا مذهب آنها باز است و هر فردی به خانه‌ای وارد شود از او با غذاهای لذیذ پذیرایی می‌شود و مهمان می‌تواند اوقات خوشی را در آن خانه سپری کند.

مراکش و پوشیدن لباس‌های سنتی نو

صبح روز عید «مراکشی‌ها» برای اقامه نماز عید فطر بیرون می روند، در حین رفتن به محل اقامه نماز، مردم با همدیگر مصاحفه کرده و عید را به همدیگر تبریک و سپس تکبیر می‌گویند. کارمندان دولت نیز به محض شنیدن تکبیرهای عید مجاز به ترک محل کار خود و پیوستن به نمازگزاران هستند.

نکته قابل توجه در روز عید فطر در مراکش تمام مردم این کشور به پوشیدن لباس‌های سنتی خود یعنی «ردای ویژه مراکشی» و «کلاه‌های ویژه شهر فاس» است. این کلاه در دوره عثمانی در تمام سرزمین‌هایی که بخشی از این امپراتوری بودند، رواج داشت. این کلاه در سوریه و لبنان طربوش نامیده می‌شود و بسیاری آن را نمادی از این دو کشور می‌دانند.

عید فطر در جزایر قمر

مردم مسلمان جزایر «قمر» نیز به شیوه خود، عید سعید فطر را جشن می‌گیرند. در این جزیره که در جنوب آفریقا و در اقیانوس هند قرار دارد، عید فطر با برگزاری کشتی‌های سنتی همراه است. در روز عید کشتی گیران محلی از مناطق مختلف برای برگزاری مسابقات قهرمانی در جایی گرد هم می‌آیند. به برندگان این مسابقات به رسم کهن جوایز نفیسی تقدیم می‌شود.

علاوه بر این از دیرباز مرسوم بوده است که در این روز مردم با همدیگر دست داده و مصاحفه کنند به طوری که عبارت «دست دادن» در روز عید به معنای تبریک گفتن آن است.

عید فطر در یمن و روشن کردن آتش

در برخی از مناطق یمن استقبال از عید فطر با روشن کردن آتش صورت می گیرد. آنها انبوه هیزم‌هایی که در روز اول عید جمع کرده‌اند را به دلیل غم پایان ماه رمضان و شادی فرارسیدن عید، می‌سوزانند.

مردم یمن در عید فطر نیز مانند عید قربان قربانی کرده و گوشت آن را میان نزدیکان و همسایگان خود تقسیم می‌کنند.

زیارت اهل قبور در سوریه

آداب‌ و رسوم روزهای اول عید فطر در سوریه تنها به دیدار اقوام و دوستان محدود نمی‌شود، زیرا زنان و مردان در بسیاری از شهرها و روستاهای سوریه پس از اقامه نماز عید به زیارت اهل قبور می روند و با خواندن فاتحه بر سر مزار درگذشتگان خود برای آنها طلب آمرزش می‌کنند.

عید عراق با طعم کلیجه:

یکی از چیز‌هایی که عید فطر را در عراق از دیگر کشور‌های اسلامی متمایز می‌کند، پخت شیرینی «کلیجه» به صورت دسته جمعی است. برای پخت این شیرینی اعضای خانواده دور هم جمع شده و شیرینی می‌پزند. این شیرینی با ترکیبی از آرد، روغن، شکر مخلوط با خشکبار، خرما و کنجد تهیه می‌شود. پس از آن در قالب‌های کوچک و بزرگ ریخته و مادر خانه آن‌ها را در داخل فر قرار می‌دهد.

در روز عید مردم که برای عید و بازدید به خانه‌های هم می‌روند، این شیرینی را به مناسبت آنکه فصل سرما باشد یا گرما با نوشیدنی گرم یا سرد میل می‌کنند. مردم عراق درجنوب بصره، بر اساس عادت قدیمی در کوچه‌ها و محله‌های خود برای ایجاد مهر و محبت جمع شده و غذای مخصوص «المطبک» را که از گوشت و برنج درست شده با هم می‌خورند.

رکورد تعطیلات عید فطر در عربستان:

مردم عربستان بر اساس عادت و آداب و رسوم همیشگی خود صبح روز عید فطر قهوه، چای، انواع آبمیوه‌ها و خرما‌ها را تناول می‌کنند و پس از آن یکی از مشهورترین خوردنی‌ها که از برنج و گوشت «الکبسه» درست شده می‌خورند. از عادت‌های اهل مکه خوردن شیرینی «المنار» بعد از نماز عیدفطر است که همسرانشان تهیه کرده اند. کشور عربستان به مناسبت فرارسیدن عید فطر ۲۳ روز تعطیل است و به نوعی رکورددار تعداد روز‌های تعطیلی عید فطر محسوب می‌شود.

هفت شبانه روز جشن در کویت:

کشور کویت تنها کشوری است که مردم برای عید فطر هفت شبانه روز را به جشن گرفتن می‌پردازند. در این روز‌ها تمامی مغازه‌ها با پرچم‌هایی مخصوص عید زینت داده می‌شوند. تمامی منازل و دوکان ها و حتی شرکت‌ها نیز از قبل پاک کاری شده اند و بوی عود از همه جا به مشام می‌رسد. در این روز‌ها مردم به عید دیدنی اقوام و آشنایان می‌روند و همگی لباس‌هایی نو که برای این عید خریداری کرده اند، می‌پوشند.

متفاوت‌ترین عید در فلسطین:

مردم فلسطین، عید فطر را در میان خون و مرگ جشن می‌گیرند، ولی با این وجود مادر‌ها در خانه‌ها شیرینی می‌پزند. فلسطینی ها در روز عید بر سر مزار اموات و شهدای خود می‌روند و برایشان قرآن تلاوت می‌کنند.

عید فطر سودان با طعم خانه تکانی:

مردم کشور‌های عربی و اسلامی، عید فطر را به عنوان یکی از برزگترین اعیاد اسلامی خود جشن می‌گیرند و با آداب و رسوم خاصی به استقبال عید فطر می‌روند. مردم سودان در نیمه ماه مبارک رمضان با خانه تکانی کردن خود را برای عید آماد می‌کنند. زنان در خانه انواع کیک و شیرینی‌های محلی را می‌پزند و بعد از نماز عید به مساجد برده و به میان مردم و افراد کهنسال و کودکان تعارف می‌کنند. بعد از نماز عید فطر مردم به دیدن بیماران و افراد کهنسال می‌روند. ساعت‌های اول عید به دید و بازدید اقوام و همسایگان اختصاص دارد. بعد از ظهر روز عید بعد از نماز ظهر و خوردن ناهار، مردم بر سر مزار اموات خود می‌روند.

عید فطر ترکیه با شکر بایرامی:

عید فطر در ترکیه به دلیل مصرف زیاد شیرینی و آب نبات در این روز به «شکر بایرامی» یعنی عید شکر معروف است. چند روز مانده به عید خانه تکانی و پخت و پز شیرینی‌های مخصوص عید شروع می‌شود. نماز عید با شکوه تمام در مساجد محل در سراسر این کشور برگزار می‌شود. مردم در این روز به زیارت اهل قبور می‌روند، لباس‌های نو استفاده می‌کنند و به دید و بازدید از خویشان و آشنایان می‌پردازند. در ترکیه تعطیلات رسمی به مناسبت این عید سه روز است.

عید فطر هندوستان با رنگ موسیقی:

مسلمانان کشور هندوستان نیز در روز عید فطر آداب ویژه‌ای دارند. پس از نماز، بزرگ‌ترین فرد خانواده در منزل به انتظار اقوام و آشنایان می‌ماند و برای پذیرایی از آنها، غذای عید فطر تهیه می‌کند. کوچک‌تر‌ها با حلقه‌های گل به دیدار ریش‌سفید خانواده می‌روند و ظهر عید فطر را با هم می‌گذرانند. در این روز، موسیقی سنتی هندی در کوچه و بازار نواخته می‌شود و مردم لباس‌های نو به تن می‌کنند. در حقیقت نمایش نماد‌های سنت و فرهنگ اصیل هندی، بخشی از جشن عید فطر را به‌خود اختصاص می‌دهد؛ به‌طوری که بدون آن، عید مفهومی ندارد و با آن، رنگ و بوی دیگری می‌گیرد. از این‌رو جشن عیدفطر، در میان مسلمانان هندی به‌دلیل سبک خاص فرهنگی‌ای که دارند، اندکی متفاوت است.

خرمای شیرین عید فطر پاکستان:

مسلمانان پاکستان نیز مانند دیگر کشور‌های مسلمان نشین، روز عید را با اقامه نماز عید فطر و صرف صبحانه‌ای ساده آغاز می‌کنند. سپس به دیدار بزرگان خانواده می‌روند و صله رحم را به جا می‌آورند. البته جشن واقعی عید فطر در پاکستان، از ظهر آن روز شروع می‌شود.

شوهر‌ها و پدر‌ها به فرزندان و همسرانشان عیدی می‌دهند و خانم‌های خانه، غذای خوش طعمی را که به «خرمای شیرین شده» معروف است، آماده می‌کنند و همگی با هم به هنگام صرف ناهار، روز عید را جشن می‌گیرند. تعطیلات عید فطر در پاکستان سه روز است و در آن، مدارس و اداره‌ها تعطیل می‌شود و همه به تفریح و شادی می‌پردازند و بیشتر وقت خود را با اقوام و آشنایان می‌گذرانند.

یک عید مقدس در افغانستان:

در افغانستان سه روز تعطیل رسمی برای عید فطر در نظر گرفته شده است. این عید دارای تقدس زیادی برای مردم افغانستان است. معمولا مردم برای عید لباس‌های نو خریده، کودکان و نوجوانان به دست‌های خود حنا می‌بندند و عده زیادی از مردان و تعداد کمی از زنان برای نماز در مساجد جمع می‌شوند.

در این سه روز همسایه‌ها برای دید و باز دید به خانه‌های یکدیگر می‌روند و عید را به هم تبریک می‌گویند. دید و بازدید‌ها به گونه‌ای است که وقتی کسی به خانه دیگری رفت، دیگری نیز حتما باید به خانه او بیاید و اگر چنین نکند عمل او بی احترامی به شخص مقابل پنداشته می‌شود. در بعضی از روستا‌ها مراسم عید به صورت دسته جمعی برگزار می‌شود به گونه‌ای که زنان روستا با پخت نوعی نان به همراه همسران و کودکان خود در خانه‌ی بزرگ روستا جمع می‌شوند.

آب میوه‌های رنگی در عید فطر لیبی:

مردم لیبی در روز عید، لباس‌های سنتی خود را می‌پوشند و با همان لباس‌های سنتی خود به مساجد و به دید و بازدید اقوام خود می‌روند. در روز عید مردم شیرینی‌های «البقلاوه، المقروض و الغریبه» می‌پزند و آب انار و آبمیوه‌های دیگر می‌نوشند.

آداب و سنن عید فطر در ایران 

بخش های مختلف کشور ایران در روز عید فطر برای خودشان دارای آداب و رسوم خاصی هستند اما از همه مهمتر خواندن نماز عید فطر است که در همه جای جهان مشترک است و بعد از خواندن نماز عید فطر، کمک به نیازمندان و یتیمان دادن نذری و همچنین دادن زکات فطریه و زیارت خفتگان در خاک از جمله آن مراسم می باشد. 

نماز عید فطر متفاوت از نماز های دیگر است و در واقع مخصوص روز عید فطر است که اکثر مسلمانان سعی می کنند که به صورت جماعت آن را برگزار کنند و نکته ی مهم دیگر در رابطه با روز عید فطر این است که روزه گرفتن در روز عید فطر حرام است و مسمانان از روزه گرفتن در این روز امتناع می کنند. 

س غ/ح ح