به گزارش آی‌فیلم ۲، «محمد یونس طغیان ساکایی»، استاد پیشین دانشگاه کابل و پژوهشگر نامدار شاهنامه، روز شنبه (۱۲ میزان/مهر) در ایالت کالیفرنیای ایالات متحده پس از مدتی رنج بیماری سرطان چشم از جهان فروبست. او که در سال ۱۳۳۵ خورشیدی در اندراب بغلان به دنیا آمده بود، از پایه‌گذاران برجسته نقد ادبی و شاهنامه‌پژوهی در افغانستان به شمار می‌رفت و دهه‌ها در دانشکده زبان و ادبیات دانشگاه کابل به تدریس و تحقیق اشتغال داشت.
استاد طغیان ساکایی دکترای خویش را در رشته ادبیات فارسی از دانشگاه دولتی تاجیکستان گرفته بود و آثار ارزنده‌ای چون «در شناخت فردوسی و شاهنامه»، «تاریخ ادبیات فارسی در سده‌های هفتم و هشتم هجری»، «تاریخ ادبیات فارسی در سده‌های نهم و دهم هجری»، «نظم در دری»، «متون تاریخی برای دوره کارشناسی ارشد»، «خانواده‌های گودرز و پیران در شاهنامه» و همچنین کتاب تأثیرگذار «شهر رویاهای من کابل» را به یادگار گذاشت.
با نشر خبر درگذشت او، فعالان فرهنگی و دانشگاهی در افغانستان، تاجیکستان و ایران واکنش‌های گسترده نشان دادند و این ضایعه را خسرانی جبران‌ناپذیر برای فرهنگ فارسی‌زبان دانستند. «سید ابوطالب مظفری» شاعر و پژوهشگر افغانستانی، در پیامی نوشت: «استاد محمدیونس طغیان ساکایی، ادیب فرهیخته و شاهنامه‌پژوه بزرگ وطن بعد از تحمل روز‌ها مرارت بیماری، عاقبت به سرای باقی شتافت. روحش شاد و یادش گرامی باد. امروز صبح از فیسبوک مطلع شدم که دیگر آن وجود ارزنده را در میان خود نداریم. این ضایعه را به خانواده محترم استاد تسلیت می‌گویم و نیز به جامعه فرهنگی کشور.» او در ادامه به بیتی از حکیم توس فردوسی اشاره کرد که می‌گوید: «شکاریم یکسر همه پیش مرگ / سری زیر تاج و سری زیر ترگ».
چهره‌های فرهنگی در پیام‌های خویش استاد ساکایی را «ادیب دانشمند»، «مرجع شاهنامه‌پژوهی» و «چهره ماندگار ادبیات افغانستان» خوانده‌اند. اکنون که او دیگر در میان ما نیست، میراث قلمی و شاگردانی که پرورده است همچون فانوس در تاریکی باقی می‌ماند و صدای فرهنگ و اندیشه او در حافظه جمعی ملت‌های فارسی‌زبان جاویدان خواهد ماند.
