مستند افغانستان؛ با زیارتگاه «خرقه پیامبر(ص)» در قندهار آشنا شوید

به گزارش آی فیلم 2، زیارتگاه «خرقه مبارک» در شهر «قندهار» یکی از مهم‌ترین زیارتگاه‌های حاوی آثار پیامبر اسلام(ص) در افغانستان می باشد.

«خرقه پیامبر» جامه پشمی ضخیمی با رنگ آسمانی است که از پشم نازک خالص شتر درست شده است و دو آستین آن از طول دامن خرقه کوتاه‌تر و به تناسب قامت انسان، کوتاه به نظر می‌آید.

به نقل از بزرگان، این همان خرقه‌ای است که پیامبر و اهل بیت ایشان، با دست خود دوخته بودند و پس از وفات آن حضرت، امام علی(ع) طبق وصیّت ایشان، خرقه را به «اویس قرنی» داد و وی آن را پوشید.

پس از وفات اویس، خرقه را در غار حرا نهادند و تا مدت‌ها در آنجا نگهداری می‌شد. تا اینکه یکی از صالحان به نام شیخ دوست محمد، آن را از مکه به بغداد منتقل کرد. بعدها این خرقه به فیض‌آباد بدخشان انتقال یافت و در آنجا نیز زیارتگاهی مخصوص آن ساخته شد که تا امروز نیز باقی است.

گفتنی است که در سال ۱۱۸۱ ه.ق «احمدشاه درانی» (احمدشاه بابا)، موسس سلسله درانی افغانستان، در بیست و دومین سال سلطنت خود دستور داد تا خرقه را از فیض‌آباد به قندهار (که به عنوان پایتخت حکومت خود انتخاب کرده بود) منتقل کنند. در میان راه از بدخشان تا قندهار، خرقه را مدتی در کابل قرار دادند و محل قرار دادن آن نیز تا اکنون زیارتگاهی باشکوه است.

محل عبور خرقه از راه شهرهای میدان، وردک، غزنه، مقر و قلات شهر صفا عبور کرده و به قندهار رسیده است. براساس کتاب «تاریخ خرقه شریفه قندهار»، در ربیع‌الاول سال ۱۱۸۲ ه.ق وارد قندهار گردید.

این خرقه در آغاز در« زاره مسجد» که در سال ۱۱۷۲ ه.ق به دستور احمدشاه ساخته شده بود، به امانت گذاشته شد و تا سال ۱۱۹۰ ه.ق نیز در همانجا بود.

در کتاب «تاریخ خرقه شریفه قندهار» آمده است که ساخت گنبد قبر احمدشاه و جایگاه خرقه، پس از ورود خرقه به قندهار آغاز شد و بنا بود تا این گنبد به بهترین شیوه معماری ساخته شود. اما به علت وفات احمدشاه در ۱۱۸۶ ه.ق و با توجه به عدم تکمیل بنای گنبد تا این تاریخ، خرقه همچنان در مسجد زاره باقی ماند.

تیمورشاه فرزند احمدشاه، هم‌زمان با تکمیل گنبد آرامگاه پدر خود، عمارت جداگانه‌ای با مسجد و محوطه وسیع برای نگهداری خرقه در کنار این گنبد ساخت.

پس از تکمیل آن در سال ۱۱۹۰ ه.ق خرقه را از مسجد زاره به جایگاه مخصوص آن منتقل کرد و خرقه تا اکنون در این بنا نگهداری می‌شود. پس از انتقال خرقه به قندهار، جایگاه خرقه و مسجد و مدرسه آن تا به امروز به نام « زیارت خرقه» حفظ گردیده است و زائران ابتدا وارد مسجد شده و از آنجا به زیارتگاه خرقه که دارای گنبد جداگانه‌ای است، وارد می‌شوند.

درباره زیارتگاه خرقه و تعیین متولیان آن، فرمان‌ها و وقف‌نامه‌های متعددی از حکام و امرای افغانستان از جمله احمدشاه، تیمورشاه و شاهان و شاهزادگان پس از آنها باقی مانده و تزیینات معماری و کتیبه‌هایی نیز در دوره‌های تاریخی بعدی به ساختمان آن افزوده شده است.

«مستند افغانستان» از جمله برنامه های تاریخی در حال نشر از شبکه آی فیلم2 می باشد که به بررسی تمدن در دوره های مختلف باستانی کشور افغانستان می پردازد.

این برنامه در بخش های جداگانه، بناهای تاریخی شهرهای مختلف افغانستان را با حضور باستان شناسان و بزرگان آن محل مورد بررسی قرار می دهد.

در ویدیوی فوق، قسمتی از برنامه مستند افغانستان را با حضور داکتر «عزیز احمد پنجشیری» یکی از باستان شناسان افغانستان تماشا می کنید.

سمیه غفوری زاده