به گزارش آی فیلم 2، روستای «شار زایده» غزنی که قدمت آن به پیش از اسلام می‌رسد، یکی از روستاهای شگفت انگیز و صخره‌ای در جهان محسوب می‌شود. این روستای یکی از چهار روستای صخره‌ای جهان است که «سنگ» تنها سازه آن به شمار می‌رود.
روستای شار زایده، که از آن با عنوان «قلعه شار زایده» نیز یاد می‌شود در منطقه «جاغوری» قرار دارد و در زمان «علاء الدین جهانسوز غوری» از اهمیت فروانی برخوردار بوده است.
در مجاورت قلعه شارزایده، در شرق جاغوری کوه بزرگ «کوه شار» قرار دارد که زمانی از این قلعه به عنوان زندان غزنویان و غوریان استفاده می‌شده است.
آنگونه که «محمد عظیم عظیمی» در کتاب «جغرافیای ولایت غزنی» نوشته است، معماری روستای شارزایده و جاری بودن زندگی مردم در قالب بافت قدیمی آن در درون خانه‌های صخره‌ای هرمی شکل، یک استثناء در جهان امروز است.
این قلعه که به گفته باستان شناسان قدمت آن به پیش از اسلام می‌رسد، در گذشته دارای سه دیده بانی بوده است که راه‌های آن برای عبور اسب و ارابه جنگی، سنگ فرش شده است.
از یکی از این دیده بانی‌ها، کوزه‌هایی به ارتفاع دو متر از خاک سر بیرون آورده‌اند که جنس آنها از سنگ خاره است.
طبق نوشته عظیمی، صخره‌های کله قندی و غارهای شگفت انگیز آن که به عنوان خانه‌های مسکونی مورد استفاده قرار می‌گیرد، شارزایده را به یکی از شگفت انگیزترین روستاهای صخره‌ای جهان مبدل ساخته است.
شیوه بنای خانه‌های این روستا از نوع معماری صخره‌ای و به شکل مخروطی یا کله قندی می‌باشد. در دل این صخره‌های بلند ده‌ها آغل، انبار و اتاقک حفر شده که بسیار دیدنی است.
معماری این روستا حاکی از صحنه‌های مبارزه و جدال انسان با طبیعت و در خدمت گرفتن آن است.
آثار معماری صخره‌ای در اغلب نقاط افغانستان به چشم می‌خورد که در اکثر آنها اکنون دیگر سکنه‌ای زندگی نمی‌کند.
آنگونه که در کتاب جغرافیای ولایت غزنی اشاره شده است، در روستای «شارزایده» و همچنین روستای «کندوان» ایران و در دره زیبای «گورمه» ترکیه زندگی در درون معماری صخره‌ای هنوز جریان دارد.
م ا / ح ح
