«پرستو یمینی» شاهنامه پژوه و استاد دانشگاه ایرانی با حضور در ویژه برنامه «ترنج و انار» که به مناسبت بزرگداشت شب یلدا (چله) از شبکه آی فیلم 2 نشر شد از جایگاه برجسته «شاهنامه فردوسی» در بین کشور های فارسی زبان سخن گفت.
این استاد دانشگاه ایرانی که مدرک داکتری خود را در زمینه «سیمای فردوسی در شعر معاصر دو کشور ایران و تاجیکستان» در شهر دوشنبه دریافت کرده است با اشاره به خاطره ای از حضور خود در کشور تاجیکستان گفت: شبی در بین تعدادی از زنان محروم از تحصیل که در حال جاروکشی در سرک (خیابان) بودند حاضر شدم، یک از آن ها که به هویت ایرانی من پی برده بود، شعری از «شاهنامه فرودسی» قسمت «غم نامه رستم و سهراب» را برای من قرائت کرد.
بانو یمینی افزود: خوانش شعر این بانوی تاجیکستانی بیشتر از یک ساعت طول کشید به طوری که به شدت موجب تعجب من شد و از او سوال کردم که آیا مکتب رفته است؟ او گفت نه! دوباره از او سوال کردم که چطور می شود یک زن محروم از تحصیل این همه شعر را حفظ می کند و او در جواب به من گفت؛ «شاهنامه فردوسی سند هویت کشور های فارسی زبان است».
«پرستو یمینی» در خصوص جایگاه «شاهنامه فردوسی» در ادوار مختلف تاریخی در کشور تاجیکستان ابراز کرد: هرگاه اتفاقی در کشورهای فارسی زبان روی داده شاهنامه عامل اتحاد آن ها شده است، مثال در جنگ جهانی دوم علمداران شوروی سابق برای یکرنگ کردن مردم خود بر ضد آلمان نازی و ایجاد اتحاد اعلام کردند ما «فریدون» هستیم و «هیلتر»؛ ضحاک است و شما مردم رستمان این زمانه هستید.
بانو یمینی در پاسخ به سوال «رسول نجفیان» که آیا رویدادهای «شاهنامه» تاریخی است و یا برگرفته از داستان های اسطوره ای و افسانه ای هستند؟ عنوان کرد: همانطور که خود فردوسی گفته است؛ شاهنامه دروغ و افسانه نیست، مباحثی است که عقل آن را می پسندد مانند بخش های تاریخی آن.
این پژوهشگر ایرانی در همین راستا ادامه داد: شاهنامه از سه بخش تاریخی، حماسی و اسطوره ای تشکیل شده است و بخش اسطوره ای آن دروغ نیست، زیرا اسطوره ها تاریخ نانوشته یک کشور هستند. زمانی که هنوز خط اختراع نشده بود بشر نخستین، آرزوها و آرمان هایش را به صورت شفاهی سینه به سینه از نسلی به نسل دیگر انتقال می داد و در اثر این نقل و انتقال در اطلاعات تحریف شده یا به اصطلاح یک کلاغ و چهل کلاغ شده، اما همانطور که عوام می گویند؛ «تا نباشد چیزکی مردم نگویند چیزها» و همین رویدادها بن مایه حقیقی داشته اند.
شاهنامه پژوه ایرانی در خصوص نام «رستم» اظهار کرد: «رستم» در شاهنامه رمزی است از تمام پهلوانان، غیور مردان و سربازان بی نام و نشانی که برای حفظ این آب و خاک جنگیده اند، کوشیده اند و سرانجام کشته شده اند بی آنکه حتی نامشان در صفحات زرین تاریخ ثبت شود.
در انتها این استاد برجسته ادبیات ایران درباره نام گذاری اثر برجسته فردوسی به «شاهنامه» گفت: فردوسی در هیچ جای اثر خود نامی از شاهنامه نبرده است و اثر خود را «نامه نامور» و یا «نامه باستان» نامیده است.
وی افزود: آثار ارزشمند و نفیسی که در مورد گذشته ایران به رشته تحریر در می آمده تحت عنوان «خوَدای‌نامگ» خوانده می شده که به مرور «خدای نام» لقب گرفته و سپس این اثر ارزشمند به «شاهنامه» تغییر نام داده است؛ شاهنامه نه کتابی به معنای سرگذشت شاهان بلکه به معنای کتابی عظیم و ستُرگ است.
علاقه مندان برای مشاهده گفت وگوی کامل این استاد برجسته ایرانی در خصوص شخصیت «رستم» و ریشه نام «شاهنامه» به ویدیو فوق مراجعه کنند.
م ا/ ع ا
