به گزارش آیفیلم2، بیستم میزان(مهر)، روز بزرگداشت شاعری پرآوازه است که همه پارسی زبانان از طفولیت با اشعارش اُنس گرفته اند و جمع های دوستانه و تنهایی های عاشقانه شان بوده است.
«خواجه شمس الدین محمد شیرازی» متخلص به «حافظ»، در سال ۷۲۷ هجری قمری چشم به جهان گشود و در عمر گرانبهایش به شاعر بزرگ قرن هشتم و یکی از سخنوران نامی جهان مبدل شد.
در باب جایگاه «خواجه حافظ شیرازی» در شعر و ادب پارسی و ملت های پارسی زبان همچون افغانستان ، ایران و تاجیکستان، بسیاری از صاحب نظران سخن گفته اند.
خبرنگاران آی فیلم2 به بهانه روز بزرگداشت حافظ و جایگاه این شاعر پرآوازه فارسی زبان با «سیدرضا هاشمی» شاعر جوان افغانستانی و «ثریا حکیم » بانوی شاعر تاجیکستانی مصاحبه ای داشته اند که در ادامه می خوانید:
آی فیلم 2: آیا اشعار حافظ در كتاب های درسی مکاتب افغانستان تدریس می شود؟
«سیدرضا هاشمی» شاعر افغانستانی: در گذشته در مکاتب افغانستان بخش مستقلی به نام حافظ خوانی وجود داشته که از ابتدا چهارکتاب و حافظ را مطالعه می کردند اما امروزه اینگونه نیست، شاید در کنار اشعار سایر شاعران، حافظ هم وجود داشته باشد اما بخش مستقلی به عنوان حافظ خوانی وجود ندارد.
جای نگرانی است که با کمتر شدن اشعار حافظ در کتاب های ادبیات، ارتباط مردم با حافظ و میراث ادبی تضعیف شود.
«ثریا حکیم» شاعر تاجیکستانی: «حافظ شیرازی» از ابر مردان ادبیات معاصر و کلاسیک کشور تاجیکستان محسوب می شود که نام و آوازه شهرتش فراگیر دنیا است، دانش آموزان و طالبان علم در کشور ما تا صنف نهم جنبه های علمی، ادبی و هنری آثار بزرگانی چون «رودکی»، «عبدالرحمن جامی»، «حافظ» و ... را آموزش می بینند.
آی فیلم 2: اندیشه های حافظ و شعر حافظ، چه نقشی در ادبیات فارسی داشته است؟
«سیدرضا هاشمی» شاعر افغانستانی: حافظ را اگر نگوییم موثرترین، یکی از موثرترین شاعران در اوج رسیدن سبک عراقی است؛ با ظهور حافظ نگاه تازه ای در عرفان ادبیات فارسی گشوده شده و آن را می توان عرفان حافظ نامید. ضمن اینکه حافظ عرفان را با دیدگاه های بلند خویش را به همراه دیدگاه روزمره مردم در آمیخت.
«ثریا حکیم» شاعر افغانستانی: «حافظ شیرازی» در شمار غزلسرایان بی همتا و هنروران ممتاز ادبیات کلاسیک شناخته شده که بی مهابا در گسترش ادبیات و رونق غزالسرایی بعد از خودش نقش بسزایی داشته است که تا امروز هم احساس می شود.
«کمال خجندی» (شاعر بلندآوازه فارسی زبان تاجیکستانی که با غزلهای شورانگیزش شهره آفاق است)؛ از فرزندان برومند خجند باستانی که امروز در تبریز خاک شده نیز در اشعارش از غزل های حافظ شیرازی تاثیر گرفته و حتی روایت های زیادی خوانده ایم که کمال خجندی و حافظ شیرازی با آثار هم آشنا بوده اند.
آی فیلم 2: جایگاه و تأثیرات ادبی اجتماعی حافظ در افغانستان و تاجیکستان را چگونه ارزیابی می کنید؟
«سیدرضا هاشمی» شاعر افغانستانی: حافظ چنان در تمام توده های جامعه رسوخ کرده که غیرقابل وصف و حیرت انگیز است؛ تقریبا تمام ابعاد اقشار مردم افغانستان از عارف گرفته تا عامی، به نحوی با سروده های حافظ گره خورده است. سروده های حافظ همانطور که شمع محافل اهل ادب استف چراغ شب نشینی مردم کوی و برزن، دهقان و کارگر است، خطیب بر سر منبر، مدرس در مکتب و خواننده در محفل از سروده هایش وام می گیرند.
در افغانستان کمتر هنرمندی است که در آثارش از سروده های حافظ بهره نجسته باشد و کمتر خواننده ای است که از او نخوانده باشد. چه خواننده کلاسیک مثل استاد «سرآهنگ» و چه خواننده های پاپ مثل «احمدظاهر» و «هویدا».
«ثریا حکیم» شاعر تاجیکستانی: در فضای مجازی شاعران و هنرمندان تاجیکستان روز بزرگداشت حافظ را تبریک می گویند و به احترام این روز کسانی که خود را پاسدار زبان فارسی می دانند غزلی از وی را نشر می کنند و همین امر انعکاس دهنده آن است که حافظ در حوزه شعر تاجیکستان جایگاه ویژه ای دارد.
هم در گذشته و هم امروز از آثار حافظ برداشت های زیادی شده است.محبوب ترین بیت حافظ در بین اهل شعر تاجیکستان شعر معروف «اگر آن تُرک شیرازی به دست آرد دل ما را، به خال هِندویَش بخشم سمرقند و بخارا را» می باشد و اکثر اهل قلم در ردیف این غزل آثار زیادی سروده اند که نشان دهند محبوبیت این شاعر بزرگ است.
آی فیلم 2: تأثیر حافظ شیرازی بر شعر معاصر افغانستان و شیوه تأثیرپذیری از حافظ در افغانستان دقیقاً به چه گونه است؟
«سیدرضا هاشمی» شاعر افغانستانی: ادبیات افغانستان به دلیل التهابات و دگرگونی های پی در پی سیاسی در برهه های خاص در سبک عراقی متوقف شد و در دوره طرز نو یا سبک هندی توفیق خاصی در افعانستان دیده نمی شود. به همین جهت ادبیات افغانستان را می توان در سال های اخیر تحت تاثیر کامل سبک عراقی و حافظ دانست. از نمونه ای این سبک می توان به اشعار «ندیم کابلی» یا «واصل کابلی» اشاره کرد.
«ثریا حکیم» شاعر تاجیکستانی : شاعران معاصر تاجیکستان محبت خود را به حافظ شیرازی با ایجاد «مخمس ها»، آفرینش «تضمین ها» برای شعر این ادیب بزرگ و «نظیره گویی» بر غزل های وی اظهار می کنند و بسیار غزل ها و مخمس های زیبا از شعرای معاصر تاجیک با غزل های حافظ ایجاد شده است که بار دیگر تاثیر قلم حافظ بر شعر تاجیکستان را اثبات می کند.
آی فیلم 2: ایرانیان شب چله (یلدا) یا در مناسبت های دیگر، شعرهای حافظ را می خوانند و به او لقب لسان الغیب داده اند. آیا حافظ در افغانستان نیز چنین جایگاهی دارد یا هم ردیف دیگر شاعران كلاسیك فارسی گو شناخته می شود؟
«سیدرضا هاشمی» شاعر افغانستانی: عرصه ادبیات افغانستان و تمام کشورهای فارسی زبان، ابتدا قلمرو مطلق حافظ است؛ نام حافظ تداعی کننده شعر و شاعری است. حافظ چه در ایران، چه در افغانستان و چه در تاجیکستان، هیچگاه از سوی جامعه در دسته سرایندگان کلاسیک قرار نگرفته است.
«ثریا حکیم» شاعر تاجیکستانی: در کشور تاجیکستان نیز چون ایران در شب یلدا اشعار شاعران بزرگ و معاصر نیز خوانش می شود و فال گشایی با دیوان حافظ در بین مردم بسیار محبوب است و رواج دارد.
مصاحبه کنندگان: عبدالله اصغرنژاد و مریم آقاجانی
