داستان «حاجی میرزمان» و جعبه جادویی‌اش در کابل

به گزارش آی فیلم 2، اولين عکس موجود در تاريخ افغانستان متعلق به «جان بورک» عکاس ايرلندی است که درسال 1869 ميلادی از پادشاه افغانستان گرفته است.

نخستين عکاس افغانستانی «حبيب الله خان» پادشاه افغانستان است. پس از وی، دوران جدید در زمینه عکاسی در افغانستان پدید آمد و کمره های جديد توسط تاجران وارد افغانستان گرديد.

همين طور چندين عکاسی در گوشه و کنار شهر کابل برای رفع نياز های مردم از قبيل عکس برای تذکره و ترخيص و .... گشايش يافت و استديوهايی ساخته شد و هنر عکاسی بیش از پیش هنر مردمی لقب گرفت.

در سال های اخیر عکاسان حرفوی در زمینه های مختلف نمایشگاه های متعددی را در افغانستان و خارج از افغانستان دایر نمودند تا به این وسیله تاریخ کشورشان را در قاب عکس ثبت کنند.

در این میان داستان «حاجی میرزمان» و جعبه جادویی اش توجه بسیاری از کاربران فضای مجازی را به خود جلب کرده است.

خبرگزاری مهر به نقل از یک رسانه فرانسوی نوشت: نوجوانی بیش نبود که با کمره (دوربین) جعبه چوبی دست‌ساز در استودیوی پسر عمویش در مرکز شهر کابل شروع به عکاسی کرد.

او با استفاه از «جعبه جادویی» خود در پیاده‌رو، پرتره‌های سیاه و سفید مردم را برای پاسپورت، تذکره(کارت شناسایی) و سایر اسناد می‌گرفت و در عرض چند دقیقه چاپ می‌کرد.

این مرد می‌گوید که در دهه ۷۰ زندگی‌اش کمره چاپ فوری او از جنگ‌ها، تهاجمات و ممنوعیت عکاسی از سوی طالبان جان سالم به در برده است اما هم اکنون به‌دلیل فناوری دیجیتالی، در خطر نابودی است.

او در حالی که جعبه را روی سه‌پایه چوبی آن نصب می‌کرد در خانه کوچکش در کابل به خبرنگار فرانسوی گفت: این کمره ها دیگر بازنشسته شده‌اند. فقط این آخرین کمره باقی‌مانده را نگه می‌دارم.

داخل جعبه هم کمره است و هم اتاق تاریک برای چاپ عکس. میرزمان برای نشان دادن نحوه عملکرد آن کاغذ عکاسی و مایع چاپ عکس را در داخل جعبه قرار داده و برای عکسبرداری آماده می‌شود. او برای مدت کوتاهی پوشش لنز را برمی‌دارد و فوراً یک نگاتیو بیرون می‌آورد. بعد نگاتیو را پردازش کرده و بعد از چند دقیقه عکس را چاپ می‌کند.

میرزمان می‌گوید: «امروزه عکاسان همه از کمره های دیجیتال استفاده می‌کنند. افراد کمی می‌دانند که این کمره چگونه کار می‌کند.»

عکاس کابلی می‌گوید که جعبه‌های عکاسی توسط نجاران داخلی ساخته شده اما لنزها وارداتی است.

عصر طلایی جعبه‌های عکاسی در افغانستان زمانی بود که خدمت سربازی در دهه ۱۹۵۰ اجباری شد، به این معنی که هزاران نفر به عکس برای تذکره(کارت شناسایی) نظامی نیاز داشتند.

طالبان زمانی که از سال ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱ قدرت را در افغانستان در اختیار داشت، عکاسی را ممنوع کرد و تنها به میرزمان اجازه دادند تا با کمره جعبه‌ای عکس‌های رسمی بگیرد.

پس از سقوط طالبان، وقتی دانش‌آموزان به مکتب ها بازگشتند و تذکره(کارت شناسایی) اجباری شد، این دستگاه‌ها دوباره رونق گرفتند.

میرزمان به هر چهار پسرش عکاسی را آموزش داده است اما هیچ‌کدام از آن‌ها از کمره های جعبه‌ای استفاده نمی‌کنند.

آخرین کمره (دوربین) فوری باقی مانده از این خانواده اکنون در بیرون استودیوی آن‌ها به نمایش گذاشته شده است، دروبینی که یادآور تاریخ عکاسی افغانستان است.

ع ا