به گزارش آی فیلم 2، دره «یَغناب» منطقه‌ای در ولایت سغد تاجیکستان در میانه رشته‌کوه‌های «زرافشان» و «حصار» در شمال تاجیکستان و محل زندگی مردم یغنابی است.
دره یغناب در سال ۱۸۷۰ تحت کنترل تزار روسیه الکساندر دوم قرار گرفت. اشتیاق وی برای تسخیر سرزمین‌های پنبه‌خیز در اواخر سده نوزدهم به تصرف عمده مناطق بسیاری از آسیای میانه توسط او انجامید. یغناب و بقیه تاجیکستان بعدها بخشی از اتحاد شوروی شد اما به خاطر دورافتادگی یغناب، این منطقه در تمامی آن دوران خودمختاری خود را حفظ کرد تا اینکه در سال ۱۹۷۰ جابجایی اجباری ساکنان آن توسط روس‌ها صورت پذیرفت.
دره یغناب در بین ۸۰۰ تا ۳۰۰۰ متر بالاتر از سطح دریا واقع شده‌است. قله‌های حدود ۵۰۰۰ متری در این منطقه سر به فلک کشیده‌اند. راه اصلی این دره به دنیای خارج، باریک و آسفالت‌نشده و از گردنه‌های سخت می‌گذرد که ۸ ماه در سال با خطر بهمن مواجه است.
این راه تنها حدود ۳۰ کیلومتر طول دارد؛ اما پس از آن هنوز روستاهایی هستند که مردم مجبورند به آنجا با پای پیاده یا با استفاده از چهارپایان سفر کنند. حدود ۴۰۰ نفری که امروزه در این دره زندگی می‌کنند در بسیاری از ماه‌های زمستان در انزوا و بدون راه به بیرون از دره به‌سر می‌برند.
۹۰ درصد زمین‌های کشاورزی دره یغناب به کشت جو و نخود و گندم اختصاص یافته‌است. کچالو(سیب زمینی) پس از جنگ جهانی دوم به این دره رسید و اکنون در همه کشتزارهای آن کشت می‌شود و محصول زیادی می‌دهد.
مردم یغناب در فصل تابستان برای چهارپایان خود علوفه زیادی ذخیره می‌کنند، چون در زمستان برف زیاد می‌بارد. مردم خانه‌ها را با سوزاندن هیزم و مدفوع خشک شده احشام گرم می‌کنند. در خلال تابستان صدها هزار گوسفند از زمین‌های پست برای چرا به یغناب می‌آیند و در زمستان به فروبوم‌ها بازمی‌گردند.
بزرگترین روستای امروز دره یغناب پـِسکُن است که ۱۰ خانوار را در خود جای داده‌است. با گذشت زمان بسیاری از آن‌ها نیز به دوشنبه، پایتخت کشور، کوچیده‌اند و در آنجا محله‌های ویژه خود را درست کرده اند.
گفتنی است مردم این به یغنابی صحبت می‌کنند که از دوران «سغدیان» به یادگار مانده اما به فارسی تاجیکی نیز تسلط کامل دارند.
ع ا
