به گزارش آی فیلم2، «برج عیاران» یا «ای یاران» که قدمت آن به قرن اول میلادی می رسد، یکی از آبدات تاریخی افغانستان در ولایت بلخ است که از دوره کوشانی‌ها به یادگار مانده است.
هر کسی که می‌خواهد وارد بلخ شود به محض اینکه به نزدیکی دروازه «نوبهار» می‌رسد این برج را در سمت چپ خود تماشا می کند.
این برج بنایی است مدور که از خشت پخته و 8 دیدگاه به منظور دفاع از شهر ساخته شده بوده است و قدمت تاریخی آن به دوران «کوشانی‌ها» و «یعقوب لیث صفاری» می‌رسد.
عیاران به قشری از مردم خراسان بزرگ گفته می‌شد که به هوشیاری مشهور بوده و آداب و رسوم خاصی داشتند. تعداد این گروه در عهد بنی عباس زیاد بوده و اکنون بازمانده‌های این گروه در مناطق مختلف به نام‌های گوناگونی شناخته می‌شوند.
در بررسی تاریخچه عیاران آمده است که عیاران اصول اخلاقی و مبارزاتی ویژه‌ای را برگزیده و کمک به فقیران را پیشه خود ساخته بودند. به عبارتی، عیاران گروهی بودند که طرفدار جوانمردی، بخشش و کمک به ضعیفان بودند و افرادی که ظالم تشخیص می‌دادند را بدون اعتنا به قوانین حاکم مجازات می‌نمودند و اموال آنان را بین مردم بذل و بخشش می‌کردند.
ویچلوف، باستان شناس اروپایی، برج عیاران را چنین توصیف می‌کند: «برج عیاران، بنایی است هشت ضلعی که قطر میدان فوقانی آن ۱۶ آرشین(واحد طول است به معنی آرنج یا پنجه) می‌باشد. میدان فوقانی برج را کلکین و دیواری احاطه کرده است.
در داخل برج، دیوار هشت ضلعی دیگری بنا شده است که هشت راه دارد. قسمت مرکزی برج را سقفی حکاکی شده پوشانده است. از این برج می‌توان تمام شهر بلخ را مشاهده نمود، زیرا انحنای برج‌ها به سمت بخش آباد شهر ساخته شده است.»
«برج عیاران» بر اثر جنگ‌های اخیر افغانستان، آسیب زیادی دیده است. اثرات این جنگ‌ها بر خرابی‌های آن که به صورت طبیعی یا در جنگ‌های سده‌های قدیم بر این برج وارد آمده بود، اضافه شده و باعث ویرانی بخشی از آن شده است.
آخرین باری که این برج به صورت اساسی مرمت شده، در زمان تیموری‌ها بوده است. برج کنونی مربوط به حدود ۲۰۰ سال پیش بوده، اما در همان موقعیت آثاری از برج باستانی مربوط به دوره ابومسلم خراسانی یافت شده است. با بازسازی‌های صورت گرفته در سال ۱۳۸۵ ه.ش گنبد میانی این برج مرمت شده است.
م ح
