به گزارش آی فیلم 2، مردم کشورهای فارسی زبان همانند همه مردم دنیا دارای اعیادی هستند که بعضی از این اعیاد حتی به پیش از ظهور اسلام بر می گردد و در قسمت هایی از این جغرافیای بزرگ زبانی مثلا روزی مانند نوروز هنوز به گستردگی تمام جشن گرفته می شود.
اما در افغانستان بزرگ ترین جشن ها «عید قربان» و «عید رمضان» است. اعیادی اسلامی که همه مسلمانان جهان در آن روزها جشن دارند و در کنار یک سلسله اصول و آداب دینی و فرهنگی را اجرا می کنند، مانند ادای نماز عید، قربانی کردن حیوانات و فطریه دادن و پاککاری و خانه تکانی.
مردم افغانستان از عید سعید فطر با آداب و رسوم کهن خود به گرمی استقبال می کنند و در این روز با ظاهری آراسته، پس از ادای نماز عید و زیارت قبور به دست بوس بزرگان می روند برای رفع کدورت ها و کینه ها یکدیگر را در آغوش می گیرند و قدردان نعمت های خداوند می شوند.
با طلوع آفتاب، نماز وحدت بخش عید فطر با شکوه خاصی اقامه می‌شود و پس از آن رسم بر این است که هر خانواده ضمن تهیه غذا، در منزل بزرگ خانواده جمع می‌شود و وعده چاشت را در کنار کلان فامیل و سایر اعضا، صرف می‌کند.
مردم افغانستان پیش از فرا رسیدن عید سعید فطر به پاک کاری منازل، تهیه میوه‌های تازه و خشک، مواد غذایی ویژه عید کوشش می کنند تا از این عید به صورت باشکوهی تجلیل به عمل آورند.
کسب و کار شیرینی فروشها، دکان های فروش خشکبار و میوه‌فروشان در آستانه عید سعید فطر از رونق خاصی برخوردار شده و بازارهای پر از اجناس کابل شاهد جنب و جوش مردم برای خرید عید است.
ارج‌گذاری عید فطر به اندازه یی بزرگ است که تمام ادارات دولتی و خصوصی بر اساس تقویم 3 روز رخصتی عمومی بوده و علاوه بر روزهای رخصتی عادی که پس از آن مانند روزها (جمعه) و (پنجشنبه) است نیز افغانستانی‌ها به برگزاری رسوم ویژه یی عیدی می‌پردازند.
در افغانستان قدیم بزرگان زیادتر لباس نو نمی‌خریدند و کودکان که برایشان لباس نو خریداری می‌شد انتظار رسیدن عید را بی صبرانه داشتند. مادرها بهترین لباس را اگر نو هم نبود اتو کرده و خود را آماده عید می‌کردند.
به گفته این بزرگان پس از رویت ماه، شور و هلهله آغاز می شد، همه آن شب را به عنوان عید زنده ها با تهیه قوروتی، آبجوشک و یا شیربرنج جشن می گرفتند.
در این روز کسانی که قبل از عید یکی از بستگان خود را از دست داده اند، پذیرای مردمانی هستند که برای دلداری به منزل آنها رفته اند. رفت و آمد مردم به خانه های یکدیگر، عیادت از مریض ها و بخشش به مستمندان از جمله آداب و رسوم عیدفطر درافغانستان است.
در هرات و در آخرین شب ماه رمضان (شب عید) با برپایی مهمانی و مراسم خاص، عیدی عروس توسط خانواده داماد اهدا می شود؛ عیدی داماد نیز در روز های عید و بعد از دیدار وی با خانواده عروس داده می شود. عیدی بردن برای نوعروس وفراهم کردن مواد خوراکی برای یک مهمانی بزرگ خویشاوندی در شب عید، به عهده خانواده داماد است.
در غرب افغانستان دو، سه شب قبل از عید، خانواده داماد عیدی عروس را که شامل انواع پوشاک می باشد به خانه وی می برد، در روز عید نیز خانواده عروس علاوه بر اهدای لباس و کفش، تعداد زیادی غله(تخم مرغ) پُخته و تزیین شده را به داماد هدیه می دهد تا در مسابقه غله جنگی شرکت کند.
غله جنگی مسابقه ای است که دو شرکت کننده با کوبیدن سر دو غله(تخم مرغ) به یکدیگر باعث شکسته شدن غله رقیب می شوند که در آن صورت صاحب غله سالم، پیروز خواهد بود. داماد مکلف است با شرکت در مراسم غله جنگی، پیروزمندانه به خانه عروس بازگردد و غله های شکسته را تحویل دهد.
مواردی چون دوره طولانی عید (عید فطر تا عید قربان ) برای زنان و رفتن دسته جمعی آنان به خانه های یکدیگر، اهدای شیرینی همراه با دستمال گلدوزی شده به مهمانان از جمله مراسم های عید فطر در ولایت های غربی افغانستان است. از رفتن مردم به مناطق خوش آب وهوا، دید و بازدید، برگزاری مسابقات کشتی و غله جنگی نیز به عنوان رسوم عمده مردم این منطقه یاد می شود.
بزرگان می گویند پیش از این در ولایت بامیان کسی که اول، ماه نو، را می دید به فاتح میدان جنگ شباهت داشتند، با غرور و سربلندی از قله کوه پایین می آمدند و برای دیگران تعریف می کردند که چگونه ماه را دیده اند از این رو نام آنها تا یک سال دیگر بر سر زبان ها بود.
بر اساس آداب و رسوم بامیانی ها شب قبل از عید فطر روز عید مرده هاست که در آن شب زنان ، حلوا، سمنک (سمنو)، نان مالیده، زاله گگ، دلده و پلو تهیه و به عنوان نذری توزیع می کنند. مراسم عید مرده ها به این ترتیب است که وقت اذان شام پس از تهیه حلوا رو به قبله در مقابل آن می نشینند و با طلب آمرزش برای اموات، فراوانی، نعمت را آرزو می کنند. مردان روستا نیز شب عید همراه کودکان با مقداری غذا در خانه بزرگ روستا جمع می شوند، پس از صرف غذا سوره مبارکه یاسین می خوانند و برای مسافران دعا می کنند.
در روزهای عید گاهی جوز (گردو) جنگی، تفنگ بازی، حتی اسب سواری و چرخ فلک سوار شدن هم جز بازی هایی است که اطفال را سرگرم و شاد می کند. خینه کردن دست اطفال به خصوص اطفال خرد یکی دیگر از عنعنات مردم هرات در غرب افغانستان است که در آن با خینه بر دست اطفال نقش و نگار می‌کشند.
روزهای عید در خانه‌ها نمایش سلیقه آشپزی زنان افغانستانی بود «گوش فیل»، «کلچه نمکی»، «کلچه آرد جواری»، «روت»، «سیمیان» و «کیک» در خانه پخته می‌شد و دسترخوان خرد عیدی بیشتر دست پخت خانه بود و تلاش می‌شد در نان چاشت روز عید «قابلی» پخته شود.
دادن فطریه روزه بین مردم افغانستان اسلامی به اندازه مهم است که آنها به هر صورت ممکن پیش از حضور در مساجد جهت انجام نماز عید، آن را به علمای دینی می‌دهند تا آنها بین فقرا توزیع کنند.
ع ا
