سفر به ساحات ییلاقی «کلات نادری» ؛ شهر خاطرات «نادر شاه افشار»

در این گزارش به »کلات» یا «نادر دژ» ، شهری در شمال شرقی ایران سفر خواهیم کرد و با مناطق دیدنی آن آشنا خواهیم شد.

کوه، رود، دشت، دره، باغ، هنر، اسطوره و تاریخ ...؛ اینها همه با هم در جایی جمع شده‌اند که به آن کلات می گویند که فردوسی بزرگ در وصفش می‌گوید:

همان به که سوی کلات و چرم/ برانیم و منزل کنیم از میم
چپ و راست آباد و آب روان / بیابان چه جوییم و رنج روان

کلات نادری

کلات یا نادر دژ، شهری است در شمال شرقی ولایت خراسان رضوی ایران که به نام نادر شاه افشار رقم خورده‌است. شهری که در میان کوه‌های هزارمسجد قرار گرفته‌ و فاصله آن تا مشهد، ۱۴۵ کیلومتر جاده کوهستانی است. این شهر، از شمال به وسیله تپه ماهورهای نسبتاً کوتاه و پست به طول ۱۸۰ کیلومتر با کشور ترکمنستان همجوار است. از جنوب به کوه هزارمسجد و مشهد، از شرق به سرخس و از سمت غرب به درگز محدود می‌شود.

کلات نادری

هنگامی که نادرشاه افشار در خراسان به حکومت رسید، کشورگشایی‌اش را تا هندوستان ادامه داد.

نادر شاه پس از پیروزی مقتدرانه اش در هند به کلات نادری آمد و دستور احداث کاخ خورشید را صادر کرد. ساخت آن تا پایان عمر نادرشاه به اتمام نرسیده بود، اما او به همراه خانواده اش در آن سکونت داشتند. کاخ خورشید در سه طبقه ساخته شده و دارای دوازده اتاق می باشد.

کلات نادری

۲۰۰ متر از کاخ خورشید به سمت شرق بروید تا به مسجد کبود گنبد برسید که به دلیل کاشی های کبود رنگش این نام را برای آن انتخاب کرده اند. گفته می شود بنای اصلی مسجد در دوران سلجوقیان (سده‌ های پنجم و ششم هجری) در کلات نادری ساخته شده است و پس از آن نادر شاه آن را مرمت کرد و برخی از قسمت ها مانند بیتوتات و ایوان های اطراف را به بنای اصلی اضافه کرد. پسر فتحعلی خان جلایر، یلنگتوش خان نیز یک بار این بنا را بازسازی کرد.

کلات نادری

اگر گذارتان به کلات افتاد، سری هم به آبشار قره‌سو در جنوب غربی کلات نادری بزنید که آب و هوایی خنک و ییلاقی دارد. آب قره‌سو، آب گوارایی است تا جایی که حتی نادر به سبب این که از کیفیت آب کلات رضایت نداشته‌است، دستور می‌دهد آب کاخ را از قره‌سو تأمین کنند. قره‌سو در ۱۰ کیلومتری جنوب غربی کلات نادری واقع شده و در دل پیچ و خم‌های خود ۸ آبشار زیبا را جای داده‌است.

کلات نادری

بند نادری هم یکی دیگر از دیدنی‌های این منطقه است. بند خشتی که بر روی رودخانه عمیق رود برپاست و مردم بومی ساخت آن را به نادرشاه افشار نسبت می‌دهند، اما برخی محققان نیز ساخت آن را متعلق به گورکانیان می‌دانند.

کلات نادری

اما شاید جالب تر از همه، منطقه اورتکند باشد که به بهشت گمشده مشهور است. این منطقه جاده مناسبی ندارد و چند کیلومتر آن خاکی است. تفرجگاه اورتکند علاوه بر ییلاقی بودن، آب فراوان و کوه‌های سر به فلک کشیده، طبیعت بکر و زیبا و غاری آبی دارد که دیدن آن خالی از لطف نیست.

کلات نادری

تنگه‌ای است به نام دربند کلات که ورودی اولیه به کلات از این مکان انجام می‌گرفته‌ است همچنین به دروازه ارغونشاه نیز معروف می‌باشد. شهر کلات دارای دو در ورودی اصلی به نام دربند ارغونشاه و دیگری تونل ورودی اولیه شهر است که از سمت مشهد وارد کلات می‌شوند است.

کلات نادری

دربند ارغونشاه پلی آجری با برج‌های دیده بانی که در اطراف آن مستقر است می باشد. این پل خشتی دارای سه دهانه می‌باشد و در گذشته ورود و خروج افراد توسط برج دیده بانی قابل کنترل بوده‌است.

کلات نادری

در پایان باید بگوییم کلات نادری مسیری بسیار زیبا در دل کو‌ها و دشت‌های طبیعی و دست نخورده دارد. چه با قصد طبیعت‌گردی راهی کلات شوید و چه با نیت بازدید از اثری تاریخی، مطمئن باشید مقصد بی‌نظیری را انتخاب کرده‌اید.

کلات نادری