یکی از غذا های اصیل و منحصر به فرد افغانستانی که بسیار مقوی و خوشمزه است، دلده نام دارد. این غذا به روش های گوناگونی طبخ و آماده می شود. مواد به کار رفته در آن نیز به سلیقه افراد بستگی دارد. اما اصلی ترین ماده اولیه آن گندم می باشد.
عده ای در دلده علاوه بر گندم، حبوباتی مثل لوبیا، ماش و نخود نیز می ریزند. اما گندم جزء جدا نشدنی این غذا می باشد.
گندم آسیاب شده، ماست یا دوغ، سیر و پیاز، رب و روغن و حبوبات عمده مواد تشکیل دهنده دلده هستند. بعضی از مردم افغانستان در دلده گوشت هم می ریزند. همچنین سبزیجاتی مانند گشنیز و ترخون نیز در بعضی مناطق همراه با دلده استفاده می شود.
در ابتدا فقط مردم روستاها و به خصوص روستاهای هزاره نشین دلده را طبخ می کرده اند. چون مواد اولیه دلده عمدتا محصول خود آن ها و از نظر اقتصادی به صرفه تر بوده است. همچنین پختن این غذا نیز آسان می باشد. اما به مرور زمان این غذا در میان مردم شهر ها نیز رواج پیدا کرد و مورد پسند واقع شد.
با توجه به طبع گرم گندم، دلده بیشتر در فصل های سرد سال پخته می شود. علاوه بر آن در مناسبت های مختلف مانند عزاداری ها و نذورات این غذا را پخته می کنند.
به خصوص در آخرین چهارشنبه ماه صفر همزمان با رحلت رسول گرامی اسلام (ص) زنان برخی مناطق افغانستان دلده را پخته و بین فقرا و همسایگان تقسیم می کنند.
به طور کلی می توان گفت بیشتر مردم افغانستان در ولایات مختلف، این غذا را برای نذری دادن انتخاب می کنند چرا که قداست گندم و ارزشمندی معنوی آن در بین آن ها به شدت مورد قبول می باشد.
طرز تهیه دلده:
دستور پخت دلده در ولایات مختلف افغانستان و برای هر سلیقه و ذائقه ای متفاوت است. عده ای دلده را همراه با خورشتی میل می کنند که به آن قورمه دلده می گویند. عده ای دیگر نیز دلده را با همان دوغ میل کرده و روغن و رب را به آن اضافه نمی کنند. بعضی دیگر نیز به جای روغن از کره های گیاهی و حیوانی استفاده می کنند.
نکته دیگری که در بیشتر ولایات رواج دارد، شیوه کشیدن دلده در ظرف آن است. معمولا همه این کار را به شکلی یکسان انجام می دهند. به این گونه که دلده را قبل از اینکه کاملا سفت و سرد شود در ظرف می ریزند. سپس با قاشق یا ملاقه ای قسمت وسط آن را گود می کنند. و بعد در آن گودی دوغ یا خورشت را می ریزند.
گندم خرد شده را همراه با آب جوش در دیگ بریزید تا با حرارت کم پخته شود. سیر را بکوبید و به ماست یا دوغ اضافه کنید. بعد از پختن گندم، سیر ماست( مخلوط ماست و سیر) و روغن را به آن اضافه کرده و میل کنید.
اگر می خواهید دلده را همراه با قورمه آن میل کنید:
پیاز را سرخ کرده و ماده قورمه را (مانند لوبیا، ماش و حتی سیب زمینی) به آن اضافه کنید. ادویه را به مقدار لازم اضافه کنید. بعد از پختن قورمه، آن را همراه با سیر ماست روی گندم ریخته و نوش جان نمایید.
می توانید با نعنا یا گشنیز و یا ترخون روی دلده را تزئین کنید. همچنین می توانید کره را جایگزین روغن نباتی نمایید./افغان توریزم
ح ح
