یزد

در محله فهادان بنای مرموزی وجود دارد که با دو نام زندان اسکندر و مدرسه ضیائیه شناخته می شود و کاربری اصلی آن هنوز هم در هاله ای از ابهام است.

کارشناسان این بنا را مدرسه ای با ۸ قرن قدمت می دانند که عارف معروف، ضیاءالدین حسین رضی، در سال ۶۳۱ هجری قمری آن را بنیان نهاد و پسرانش مجدالدین حسن و شرف‌الدین علی در سال ۷۰۵ هجری قمری تکمیلش کردند.

گفته می شود این بنا بيش از هفتصد سال پيش محل تدريس بود و مجالس بحث و بررسی بزرگان و علما را میزبانی می کرد.

کارشناسان نام زندان اسکندر را ناشی از آمدن گروهی از تبعیدیان اسکندر مقدونی به یزد می دانند و برخی دیگر آن را به ویژگی های اقلیمی و دور افتادگی یزد از مراکز بزرگ و پر رفت و آمد در گذشته نسبت می دهند.

این فرضیه نیز مطرح است که اسکندر مقدونی، در زمان حمله به ایران، این ساختمان را به عنوان یک زندان بنا کرده و در گذر زمان تبدیل به مدرسه شده است. معین الدین نظری، یکی از مورخان قرن نهم هجری قمری بنای زندان اسکندر را متعلق به ضحاک می داند که در آن زندان ضحاک نام داشته است.

به هر روی با وجود تمام ابهامات نام این اثر تاریخی از تاریخ ۲۳ اسفند سال ۱۳۴۶ با شماره ی ۷۷۰ در فهرست آثار ملی ایران قرار دارد.