به گزارش آی فیلم 2، در ایران روز 28 ثور (اردیبهشت) به بزرگداشت مقام «حکیم عمر خیام»فیلسوف، ریاضیدان، ستاره شناس و شاعر رباعی سرای و بزرگترین دانشمند قرن پنجم در دوره سلجوقی اختصاص دارد.
«غیاث الدین ابوالفتح عُمَر بن ابراهیم خَیّام نیشابوری» در 28 ثور (اردیبهشت) سال 427 در نیشابور متولد و در 12 قوس (آذر) سال 510 در نیشابور در گذشت.
گرچه جایگاه علمی خیام برتر از جایگاه ادبی او است و لقبش «حجّةالحق» بودهاست، ولی آوازه وی مدیون رباعیاتش است که شهرت جهانی دارد.
رباعیات خیام به بیشترِ زبانهای زنده برگردان شدهاست. آوازه وی در غرب بهطور مشخص بیشتر مدیون ترجمه «ادوارد فیتزجرالد» از رباعیات او به زبان انگلیسی است.
یکی از برجستهترین کارهای وی را میتوان سروسامان دادن و سرپرستی محاسبات گاهشماری ایران در زمان وزارت «خواجه نظامالملک»، که در دوره پادشاهی ملکشاه سلجوقی (۴۲۶–۴۹۰ هجری قمری) بود، دانست؛ محاسبات منسوب به خیام در این زمینه، هنوز معتبر است و دقتی به مراتب بالاتر از گاهشماری میلادی دارد.
وی در ریاضیات، نجوم، علوم ادبی، دینی و تاریخی استاد بود. نقش خیام در حل معادلات درجهٔ سوم و مطالعاتش درباره اصل پنجم اقلیدس نام او را بهعنوان ریاضیدانی برجسته در تاریخ علم ثبت کردهاست.
بر اساس مستندات تاریخی، خیام در جوانی در فلسفه و ریاضیات تبحر پیدا کرد و رفته رفته در سایر علوم نیز وارد شد و دستاوردهای بسیار کسب کرد.
حکیم عمر خیام تمام عمر خود را صرف کشف ناشناختهها، قوانین و رازهای جهان و یافتن پاسخی برای پرسشهای ذهن خلاق و کنجکاو خود صرف کرد.
تقویم جلالی که تا امروز از معتبرترین و دقیق ترین گاه شمارهای جهان است توسط این دانشمند تهیه شد؛ استعداد شگرف خیام موجب شد که وی در زمینه های دیگری از دانش بشری چون کلام، فلسفه، زبان وادبیات فارسی و عربی نیز تسلط پیدا کند.
از این نام آور شعر وادب فارسی دوازده اثر در علم و فلسفه و چند رساله کوتاه در زمینه هایی چون مکانیک، هیدرواستاتیک، هواشناسی، نظریه موسیقی و جبر نیز بر جای مانده است.
حکیم عمرخیام اگرچه در دوره خود تمامی شهرتش به واسطه مهارت در علومی چونریاضیات ،هندسه و نجوم بود،اما امروزه بیشتر وی را با اشعارش خاصه با رباعیاتش می شناسند.
حکیم عمرخیام علاوه بر شهرت در ایران و در میان فارسی زبانان و شرقی ها در ورای این سرزمین خاصه در جهان انگلیسی زبان نام آشنایی است.
از آثار این اندیشمند بزرگ می توان به «میزان الحکمه»، «رباعیات خیام»، «رساله کون و تکلیف»، «القول علی اجناس التی بالاربعا»، «لوازم الامکنه»، «رساله فی براهین علی مسائل الجبر و المقابله»، «رساله ای در بیان زیج ماکشاهی»، «رساله فی شرح ما اشکل من مصادرات کتاب اقلیدس» اشاره کرد.
م ا