به گزارش آی‌فیلم ۲، جشنواره بین‌المللی سینمایی «Toji Somon International Film Festival» یا «تاج سامان» در شهر دوشنبه، پایتخت تاجیکستان، برگزار شد و از ۲۳ تا ۲۸ میزان/مهر ۱۴۰۴ (۱۵ تا ۲۰ اکتبر ۲۰۲۵) میزبان بیش از چهل فلم از پانزده کشور بود. این رویداد با شعار «تاریخ توسعه تاجیکان» برگزار گردید و برنامه‌های آن شامل نمایش فلم‌های داستانی، هنری و مستند، نشست‌های حرفه‌ای، ورکشاپ های «استاد و شاگرد» برای جوانان سینماگر و روزهای ملی سینما برای کشورهایی چون ایران، روسیه، هند، قرقیزستان و ترکمنستان بود.
علاوه بر مرکزیت در دوشنبه، نمایش‌هایی در ولایت های سغد، ختلان و بدخشان نیز برنامه‌ریزی شده بود تا سینما به مخاطبانی فراتر از پایتخت نیز برسد.
سینمای ایران در این دوره جشنواره حضوری چشم‌گیر داشت. فلم‌های کوتاه و بلند ایرانی در بخش نمایش شرکت کردند و روز ویژه سینمای ایران نیز با برنامه‌های متنوع همراه بود. یکی از نکات برجسته، حضور فلم مشترک ایران–تاجیکستان «ماهی در قلاب» (Fish on the Hook) بود که به‌عنوان محصول مشترک دو کشور، در این رویداد بین‌المللی رونمایی و حضور یافت. فلم «ماهی در قلاب»، ساختهٔ مشترک ایران و تاجیکستان، داستانی شاعرانه از پیوند فرهنگی دو ملت را روایت می‌کند. حضور این فلم در جشنواره، نمونه‌ای از همکاری‌های تازه و رو‌به‌گسترش سینمای فارسی‌زبان است.
این نوع همکاری سینمایی نه‌تنها بازتابی از روابط هنری ایران و تاجیکستان است، بلکه فرصتی است تا مخاطبان افغانستانی، تاجیکی و ایرانی با یکدیگر در فضای فرهنگی مشترک قرار بگیرند و از هم الهام بگیرند.
در بخش رقابتی، ۱۶ فلم بلند و ۲۰ فلم کوتاه داستانی برای جوایزی چون «بهترین فلم بلند»، «بهترین کارگردانی»، «بهترین فلمبرداری»، «بهترین آهنگساز»، «بهترین بازیگر مرد/زن»، «بهترین فلم کوتاه داستانی»، «جایزه ویژه هیئت داوران»، «جایزه تماشاگران»، «جایزه شهردار دوشنبه (به‌پاس مشارکت شایسته در توسعه سینما)» و «جایزه بین‌المللی «سینما بدون مرز» برای ترویج صلح و همکاری فرهنگی» رقابت می‌کنند.
این ترکیب جوایز نشان‌دهنده تمایل جشنواره به تقدیر از هنر سینما در سطوح فنی و بازیگری و همچنین تأکید بر ارزش‌های فرهنگی همگرایی و دوستی میان ملت‌ها است.
حضور آثار و فلم‌سازان ایرانی در این جشنواره، فراتر از یک نمایش سینمایی صرف، نشانه‌ای از دیالوگ فرهنگی و گسترش روابط هنری میان دو کشور است. کارشناسان فرهنگی معتقدند که چنین رویدادهایی می‌توانند زمینه‌ساز تولیدات مشترک منطقه‌ای شوند و سینمای فارسی‌زبان را در عرصه جهانی بازتعریف نمایند. سینما، به‌مثابه یک زبان جهانی، قادر است از دیوارهای جغرافیا عبور کند و تجربه فرهنگی مشترک میان ایران، تاجیکستان و افغانستان را پررنگ‌تر سازد.
جشنواره «تاج سامان» با ایجاد صحنه‌ای بین‌المللی در قلب تاجیکستان، فرصت بکری است برای سینماگران ایران، افغانستان و تاجیکستان تا صدای یکدیگر را بشنوند. حضور آثار مشترک، نشست‌ها، آموزش‌ها و اجرای روزهای ملی سینما، همگی به‌معنی گشوده شدن دری جدید در همکاری‌ها و ارتقای سطح فرهنگی منطقه است.
برای مخاطبان افغانستانی، تاجیکی و ایرانی، چنین رویدادهایی بهترین راه برای درک عمقی‌تر از سینمای دوستان هم‌زبان و هم‌فرهنگ است. تلاش کنیم تا دوربین تنها وسیله‌ای برای تصویر نباشد، بلکه وسیله‌ای برای برقراری گفت‌وگو، فهم مشترک و ساختن آینده‌ای هنری با هم باشد.
گفتنی است جشنواره بین‌المللی سینمایی دوشنبه «تاج سامان» هر دو سال یک بار برگزار می‌شود و نخستین دوره آن در سال ۲۰۲۳ برگزار شده بود.
