به گزارش آی فیلم 2، در کشورهای اسلامی «عید فطر» از جمله عیدهای مهم محسوب می‌شود و معمولاً با تعطیلی رسمی همراه است. این عید در ولایت های(استان) مختلف افغانستان آیین‌های سنتی دارد که به برخی از آن‌ها در این مطلب اشاره می‌کنیم.
مردم مسلمان افغانستان از عید سعید فطر با آداب و رسوم کهن خود به گرمی استفبال می کنند و در این روز با ظاهری آراسته، پس از ادای نماز عید و زیارت قبور به دست بوس بزرگان می روند و قدردان نعمت های خداوند می شوند.
شب‌عید کودکان و نوجوانان دست‌های خود را حنا می‌بندند و صبح روز عید، همه اعضای خانواده استحمام کرده، لباس‌های نویی را که روزهای پیش خریداری کرده‌اند، می‌پوشند و خود را برای عبادت و دید و بازدیدهای عید آماده می‌کنند.
در روز عید فطر در افغانستان، مردم به دیدار بزرگ خاندان می روند و عید فطر را تبریک می گویند و طلب حلالیت می کنند.
در این روز کسانی که قبل از عید یکی از بستگان خود را از دست داده اند، پذیرای مردمانی هستند که برای دلداری به منزل آن ها رفته اند.
کودکان و نوجوانان نیز در این روز فرخنده که لباس های نو و آراسته به تن دارند از عیدی فامیل، آشنایان و همسایگان بهره مند می شوند و در جشن های این عید اسلامی که از تعطیلات رسمی در افغانستان به شمار می رود و سه روز تعطیل است، اشترکت می کنند.
در جای جای افغانستان صبح روز عید، مسلمانان با سرزدن آفتاب راهی عیدگاه ها و مصلی ها می شوند و در وحدتی کم نظیر با برپایی نماز عید فطر برای شادی از توفیق یافتن به انجام تکلیف، یکدیگر را در آغوش می گیرند و عید تبریکی می گویند.
رفت و آمد مسلمانان به خانه های یکدیگر، عیادت از مریض ها و بخشش به مستمندان از جمله آداب و رسوم عیدفطر در کشور افغانستان است.
در ولایت های غربی این کشور از جمله «بادغیس»، «هرات»، «غور» و «فراه »شب عید فطر جایگاه خاصی برای خانواده عروس و دامادها دارد.
در ولایت «هرات» و در آخرین شب ماه رمضان (شب عید) با برپایی مهمانی و مراسم خاص، عیدی عروس توسط خانواده داماد اهدا می شود.عیدی داماد نیز در روز های عید و بعد از دیدار وی با خانواده عروس داده می شود.
عیدی بردن برای نوعروس وفراهم کردن مواد خوراکی برای یک مهمانی بزرگ خویشاوندی در شب عید، به عهده خانواده داماد است.
مواردی چون دورۀ طولانی عید (عید فطر تا عید قربان) برای زنان و رفتن دسته جمعی آنان به خانه های یکدیگر، اهدای شیرینی همراه با دستمال گلدوزی شده به مهمانان از جمله مراسم های عید فطر در ولایت های غربی افغانستان است.
دربعضی از ولسوالی های غرب این کشور رفت وآمد زنان از روز عید فطر تا روز قبل از عید قربان ادامه دارد.
از رفتن مردم به مناطق خوش آب وهوا، دید وبازدید، برگزاری مسابقات کشتی و غله جنگی نیز به عنوان رسوم عمده مردم این منطقه یاد می شود.
دو، سه شب قبل از عید، خانواده داماد عیدی عروس را که شامل انواع پوشاک می باشد به خانۀ وی می برد، درروزعید نیز خانوادۀ عروس علاوه بر اهدای لباس وکفش، تعداد زیادی غله پُخته و تزیین شده را به داماد هدیه می دهد تا در مسابقه غله جنگی اشترکت کند.
غله جنگی مسابقه ای است که دو شرکت کننده با کوبیدن سر دو غله/تخم مرغ به یکدیگر باعث شکسته شدن غله رقیب می شوند که در آن صورت صاحب غله سالم، پیروز خواهد بود.
داماد مکلف است با شرکت در مراسم غله جنگی، پیروزمندانه به خانۀ عروس بازگردد و غله های شکسته را تحویل دهد.
بزرگان می گویند پیش از این در «بامیان» کسانی که اول، ماه نو، را می دیدند به فاتح میدان جنگ شباهت داشتند با غرور و سربلندی از قله کوه پایین می آمدند و برای دیگران تعریف می کردند که چگونه ماه را دیده اند از این رو نام آن ها تا یک سال دیگر بر سر زبان ها بود.
به گفته این بزرگان پس از رویت ماه، شور و هلهله آغاز می شد، همه آن شب را به عنوان عید زنده ها با تهیه قوروتی، آبجوشک و یا شیربرنج جشن می گرفتند.
بر اساس آداب و رسوم «بامیانی ها» شب قبل از عید فطر روز «عید مرده ها» است که در آن شب زنان، حلوا، سمنک (سمنو)، نان مالیده، زاله گگ، دلده و پلو تهیه و به عنوان نذری توزیع می کنند.
مراسم عید مرده ها به این ترتیب است که وقت اذان شام پس از تهیه حلوا روبه قبله در مقابل آن می نشینند و با طلب آمرزش برای اموات، فراوانی، نعمت را آرزو می کنند.
مردان روستا نیز شب عید همراه کودکان با مقداری غذا در خانه بزرگ روستا جمع می شوند، پس از صرف غذا سوره مبارکه یاسین می خوانند و برای مسافران دعا می کنند.
گفتنی است، دادگاه عالی طالبان امروز یک‌شنبه، 10 حمل(فروردین) را روز اول عید فطر اعلام کرده است.
م ا
