پل تاریخی «مالان» در هرات چگونه ساخته شد؟

به گزارش آی فیلم 2، پل «مالان» در جنوب «هرات» بر روی «هریرود» بنا شده و منطقه «انجیل» به «گذره» را به هم متصل می‌کند.

بیشتر هراتیان بر این عقیده‌اند که پل یاد شده را 2 خواهر خیر اندیش به نام «بی بی حور» و «بی بی نور» در قرن هفتم هجری مطابق قرن 13 میلادی از دسترنج خود ساخته‌اند.

از آنجایی که این پل در منطقه‌ای احداث شده که به نام «مالان» یاد می‌شود، لذا پل ذکر شده پل مالان نامگذاری شده است.

قبل از احداث پل پشتو (پشتون) در سال 1340 تنها پلی که مسیر هرات – قندهار را پیوند می‌زد، پل مالان بود.

براساس شواهد تاریخی این پل در نقل و انتقالات میان هرات و هندوستان از طریق سیستان (مناطق امروزی فراه و نیمروز) و «قندهار» نقش مهمی را در طی قرون متمادی ایفا کرده است.این پل و مسیر بازرگانی بین هرات و هندوستان باعث شکوفایی اقتصادی منطقه شده بود.

در تاریخ «حبیب‌السیر»، در مورد این پل چنین آمده است: «پل مالان مبنی بر 26 طاق که از خشت پخته و گچ و آهک ساخته شده و در هیچ یک از تواریخ مذکور بانی آن مشخص نیست و آنچه از النسه و افوا استماع می‌افتد آن است که یکی از بانوان آن را بنا کرده است».

در مورد مواد و مصالح ساختمانی که در این پل به کار رفته است، گفته می‌شود که معماران برای استحکام بیشتر پل، تخم‌مرغ و پوست آن را در ملات (مواد ساختمانی آن زمان) مانند خاکستر و آهک مخلوط کرده  و در احداث آن به کار گرفتند تا در مقابل طغیان آب مقاومت کند.

هزینه ساخت پل باستانی مالان که به روایت مورخین، درسال 1110 میلادی مطابق 505 قمری در زمان سلطان «سنجر سلجوقی»، ساخته شده، از فروش تخم‌مرغ پرداخت شده است.

این پل در گذر زمان تاکنون بارها ترمیم شده و در اشعاری که در کتاب «معاصرین سخنور» آمده نشان از این دارد که این پل یک بار هم در دوره «شجاع الدوله» باسازی شده است.

پل مالان که سیلاب حوادث

غبار هستی اش بر باد کرده

وزیر بی نظیر از روی تدبیر

اساسش را ز نو بنیاد کرده

به تاریخ بنایش گفت صدیق

«شجاع الدوله خان آباد کرده»

در چند دهه اخیر و در جریان تجاوز شوروی به افغانستان این پل آسیب جدی دید و چند طاق آن فرو ریخت و بعد از خاتمه جنگ با نظارت مرکز میراث فرهنگی هرات تعمیر اساسی شد.

م ا